Ο εγκέφαλος διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ενεργοποίηση μιας σειράς φυσιολογικών διεργασιών που οδηγούν στη στύση, ξεκινώντας από τη σεξουαλική διέγερση. Οι διεργασίες αυτές μπορούν να επηρεαστούν από πολλούς παράγοντες και καταστάσεις, προκαλώντας προβλήματα στύσης – ή επιδεινώνοντας ήδη υπάρχουσες δυσκολίες.
Ποιοι ψυχολογικοί παράγοντες σχετίζονται συχνότερα με προβλήματα στην επίτευξη στύσης;
Τα ψυχολογικά αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες:
- Άμεσοι παράγοντες
- Παρελθοντικές επιρροές
- Τραυματικές εμπειρίες
1. Άμεσοι παράγοντες
Οι άμεσοι παράγοντες που επηρεάζουν τη στύση είναι εκείνοι με τους οποίους κάποιος έρχεται αντιμέτωπος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης. Από τους πιο συχνούς είναι:
Άγχος επίδοσης
Ο φόβος ότι δεν θα καταφέρετε να διατηρήσετε στύση κατά τη διάρκεια της επαφής ή ότι δεν θα ικανοποιήσετε τη σύντροφό σας μπορεί να λειτουργήσει ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Όσο περισσότερο φοβάται κανείς την αποτυχία, τόσο πιθανότερο είναι να τη βιώσει. Αυτό οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο: φόβος → αποτυχία → ακόμη περισσότερος φόβος → νέα αποτυχία.
Σε αυτή την περίπτωση, είναι σημαντικό να μην βλέπει κανείς την ερωτική πράξη ως κάτι που κρίνει την αξία του. Αν η αντιμετώπιση του φόβου αποδεικνύεται δύσκολη, καλό είναι να ζητηθεί υποστήριξη από ειδικό.
Έλλειψη εμπειρίας και φόβος μη ικανοποίησης της συντρόφου
Αυτό είναι ιδιαίτερα συχνό σε άνδρες χωρίς σεξουαλική εμπειρία. Το άγχος για το άγνωστο, η ανησυχία για πιθανή αμηχανία ή το ότι δεν θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων είναι απολύτως φυσιολογικά.
Το σεξ δεν είναι εξεταστική. Και αν στην αρχή υπάρξουν αβέβαιες στιγμές, αυτό είναι απολύτως φυσικό. Με τον χρόνο και την εμπειρία, το άγχος υποχωρεί – γιατί, όπως λένε, η εξάσκηση φέρνει την τελειότητα.
Δυσκολία στη δημιουργία σχέσης και χαμηλή αυτοεκτίμηση
Τα μέσα ενημέρωσης μας κατακλύζουν με εικόνες αψεγάδιαστων ανθρώπων, που μοιάζουν να ενσαρκώνουν το ιδανικό της ομορφιάς και της τελειότητας. Σε σύγκριση με αυτά τα πρότυπα, μπορεί να νιώθουμε ανεπαρκείς, μη ελκυστικοί και –τελικά– ανάξιοι μιας σεξουαλικής σχέσης.
Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι κανείς δεν είναι τέλειος. Πολύ συχνά, αυτό που εμείς θεωρούμε ατέλεια, για κάποιον άλλο μπορεί να είναι ελκυστικό στοιχείο.
Ενοχές και εσωτερική σύγκρουση
Το συναίσθημα ότι κάνουμε κάτι "ανάρμοστο" μπορεί επίσης να επηρεάσει αρνητικά τη σεξουαλική απόδοση. Η συνειδητή παραβίαση ηθικών ή κοινωνικών κανόνων –όπως είναι το σεξ πριν τον γάμο, η ερωτική επαφή με άγνωστο άτομο, η σεξουαλική πράξη χωρίς συναισθηματικό δέσιμο ή η απιστία– μπορεί να οδηγήσει σε τύψεις και τελικά σε δυσκολία επίτευξης στύσης.
Η λύση είναι πιο κοντά απ’ όσο νομίζουμε: αξίζει να εξετάσουμε αν τα όριά μας και οι πράξεις μας είναι ευθυγραμμισμένες με τις αξίες μας. Σκεφτείτε τα οφέλη και τα πιθανά κόστη των επιλογών σας και αποφασίστε αν αυτό που κάνετε σας εκφράζει πραγματικά.
Έλλειψη ησυχίας και ιδιωτικότητας
Ένα κλάμα παιδιού, η παρουσία της πεθεράς στο διπλανό δωμάτιο ή απλώς η αίσθηση ότι μπορεί κάποιος να διακόψει ανά πάσα στιγμή – όλα αυτά είναι καταστάσεις που μπορούν να προκαλέσουν δυσκολία στην επίτευξη ή διατήρηση της στύσης.
Η σεξουαλική πράξη απαιτεί συγκέντρωση, ασφάλεια και ένα περιβάλλον που να επιτρέπει χαλάρωση και σύνδεση με τον σύντροφο. Όταν ο νους είναι σε επιφυλακή, το σώμα δεν μπορεί να ανταποκριθεί με τον ίδιο τρόπο.
Τι μπορείτε να κάνετε; Αν δεν είναι δυνατόν να "φιλτραριστούν" (να αγνοηθούν) οι παράγοντες που διασπούν την προσοχή, τότε η λύση είναι ο προγραμματισμός.
Οργανώστε εκ των προτέρων τις συνθήκες ώστε να εξασφαλιστεί ησυχία και ιδιωτικότητα. Μπορεί να μην ακούγεται αυθόρμητο, αλλά ο προγραμματισμένος χρόνος για σεξ μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα της εμπειρίας και να μειώσει το άγχος.
2. Παρελθοντικές επιρροές
Στρες
Η καθημερινότητα συνοδεύεται από πληθώρα απαιτήσεων, τις οποίες συχνά αγνοούμε ή υποτιμούμε μέχρι να φτάσουμε στο σημείο ψυχικής και σωματικής κατάρρευσης. Οι πιέσεις στη δουλειά, στις οικογενειακές και –κυρίως– στις συντροφικές σχέσεις μπορούν να συσσωρευτούν και να προκαλέσουν υπερφόρτωση.
Ένας αγχώδης τρόπος ζωής, ο φόβος απώλειας εργασίας, οι οικονομικές δυσκολίες και η αδυναμία αποφόρτισης του νου επηρεάζουν τη γενική μας υγεία. Όταν τα προβλήματα συσσωρεύονται σε πολλούς τομείς της ζωής, το άτομο βιώνει ψυχολογική κόπωση.
Ένα από τα πιο δυσάρεστα συμπτώματα του χρόνιου στρες είναι τα σεξουαλικά προβλήματα – όπως δυσκολία επίτευξης στύσης, ανικανότητα οργασμού ή ακόμη και γενική απώλεια ενδιαφέροντος για το σεξ.
Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητο να μειωθεί το στρες όσο το δυνατόν περισσότερο. Η αλλαγή επαγγελματικού περιβάλλοντος, η απομάκρυνση από τοξικές σχέσεις, η βελτίωση του τρόπου ζωής και η μάθηση τεχνικών χαλάρωσης μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά.
Άγχος και κατάθλιψη
Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε μια απλή «κακή διάθεση» και την πραγματική κατάθλιψη. Η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές είναι ψυχιατρικές καταστάσεις, που συνοδεύονται από μακροχρόνια αλλαγή διάθεσης, απώλεια ενέργειας, νευρικότητα, ψυχική ανησυχία, συνεχή ένταση, ακόμη και πανικό ή αισθήματα καταστροφής.
Είναι καταστάσεις που δεν υποχωρούν από μόνες τους και για τις οποίες απαιτείται ιατρική παρέμβαση. Κατά τη διάρκεια της φαρμακευτικής αγωγής για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης ή του άγχους, είναι συχνές οι παρενέργειες όπως η μειωμένη ικανότητα επίτευξης ή διατήρησης στύσης.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι σημαντικό να συζητηθεί με τον θεράποντα ιατρό η πιθανότητα προσαρμογής της φαρμακευτικής αγωγής και ένταξης κατάλληλης ψυχοθεραπείας, ώστε να υποστηριχθεί η ψυχική και σεξουαλική υγεία του ατόμου με ολοκληρωμένο τρόπο.
Απώλεια ενδιαφέροντος για τη ζωή
Σε αυτήν την κατάσταση κυριαρχούν αισθήματα αδιαφορίας, απάθειας ή ψυχικής εξάντλησης (burnout). Δεν βιώνουμε απαραίτητα κάτι τραγικό, κι όμως νιώθουμε ότι τίποτα δεν μπορεί να μας δώσει χαρά.
Η λύση; Να βρούμε μια δραστηριότητα που μας γεμίζει. Κάτι που θα μας δώσει και πάλι ενέργεια, κίνητρο, ενθουσιασμό – κάτι που για εμάς έχει νόημα. Όταν η θέληση για ζωή αρχίζει να επανέρχεται, είναι πολύ πιθανό να επιστρέψει και η επιθυμία για σεξ.
Ρουτίνα και αδιαφορία μέσα στη σχέση
Όταν η αρχική έλξη εξασθενεί και δεν εξελίσσεται σε βαθύτερη αγάπη, τότε παίρνει τη θέση της η συνήθεια. Ο σύντροφος δεν μας ελκύει πια, ή εμείς δεν τον ελκύουμε. Οι επιδόσεις στο σεξ συχνά αντικατοπτρίζουν την ποιότητα της σχέσης.
Έχουμε μια επιλογή: είτε προσπαθούμε να δουλέψουμε πάνω στη σχέση και να φέρουμε ξανά τη σπίθα και το πάθος στο υπνοδωμάτιο, είτε εξετάζουμε το ενδεχόμενο ενός χωρισμού.
Τα ψυχολογικά αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας σχετίζονται στενά και με συνήθειες της καθημερινότητας. Σε αυτές περιλαμβάνεται, για παράδειγμα, η υπερβολική αυτοϊκανοποίηση ή η υπερβολική έκθεση σε πορνογραφικό περιεχόμενο, που μπορεί να αλλοιώσουν τη φυσιολογική σεξουαλική ανταπόκριση.
3. Τραυματικές εμπειρίες
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας βρίσκονται στην παιδική ηλικία ή στην εφηβεία. Τραύματα όπως η σεξουαλική κακοποίηση ή άλλες τραυματικές εμπειρίες σε σχέσεις με ενήλικες μπορεί να δημιουργήσουν παραμορφωμένους συνειρμούς στον εγκέφαλο – για παράδειγμα, να συνδεθεί η σεξουαλική διέγερση με το αίσθημα απειλής ή επιθετικότητας, αντί με ευχαρίστηση και ασφάλεια.
Η μετατραυματική αγχώδης διαταραχή (PTSD) μπορεί να αναπτυχθεί ακόμη και όταν το τραύμα δεν έχει άμεση σχέση με το σεξ. Τυπικά, πρόκειται για συνέπειες άμεσων εμπειριών κατά τη διάρκεια στρατιωτικών συγκρούσεων, φυσικών καταστροφών, τροχαίων ατυχημάτων ή παρόμοιων καταστάσεων.
Το βασικό είναι να νιώθετε ασφαλείς με τον/την σύντροφό σας. Η εμπιστοσύνη και η συναισθηματική ευαισθησία του συντρόφου παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αποκατάσταση. Παράλληλα, η ψυχοθεραπεία είναι συχνά αναπόσπαστο μέρος της αποκατάστασης, καθώς βοηθά το άτομο να επεξεργαστεί τα τραύματα και να επανασυνδέσει το σεξ με θετικά συναισθήματα.
Τα ψυχολογικά αίτια της στυτικής δυσλειτουργίας μπορεί να εμφανίζονται απομονωμένα ή ως συνδυασμός παραγόντων. Η ανίχνευσή τους είναι το πρώτο βήμα· ακολουθεί η επεξεργασία και η αποδέσμευση από αυτά. Σε κάποιες περιπτώσεις η λύση έρχεται γρήγορα, ενώ σε άλλες απαιτείται υπομονή και μακροχρόνια δουλειά.
Η σεξουαλική υγεία είναι σημαντικό μέρος της συνολικής υγείας. Και αφού η υγεία είναι το πολυτιμότερο αγαθό που έχουμε, αξίζει πάντα να την προστατεύουμε και να την επανακτούμε.
Συγγραφέας: Christian Fischer
Πηγές:
https://onlinedoctor.lloydspharmacy.com/uk/mens-health-advice/erectile-dysfunction-therapy
https://www.psychologytoday.com/us/blog/save-your-sex-life/201011/healing-erectile-dysfunction
https://www.betweenusclinic.com/mental-impotence/psychological-impotence-diagnosis-causes-and-treatments/
https://www.forhims.com/blog/ptsd-and-erectile-dysfunction
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12429320/
